تاریخچه پیدایش و ساخت اسکناس

اسکناس یکی از ابزار‌هایی بود که انسان برای برطرف کردن نیاز خود و به دست آوردن ثروت و سود بیشتر از آن بهره می‌برد.
ساخت اسکناس به کشور چین بر می‌گردد در قرن هفتم تا قرن یازدهم نیز تغییرات زیادی بر روی آن شکل گرفت. اسکناس از نظر لغوی واژه‌ای فرانسوی است که در اصل با نام آسی نیا شهرت یافت که البته در ایران در دوره فتحعلی شاه نام اسکناس بر روی آن نهاده شد و تا به امروز نیز واژه اسکناس تغییری نکرده است.
البته از نظر معنایی اسکناس در لفظ فرانسوی به معنای تضمین پرداخت وجه از جانب دولت است.

پیدایش و ساخت اسکناس در ایران

ابتدایی‌ترین اسکناسی که در ایران ساخته شد به صورت سکه و از جنس طلا بود.
در ایران قبل از این که از اسکناس‌های کاغذی استفاده شود سکه‌های طلا بیشترین میزان مصرف را در ایران داشتند و بعد از آن نیز اسکناس‌های روسی در ایران رواج یافت.
در ایران جریان ساخت اسکناس با شورش‌های زیادی همراه بود و در زمان تولید اسکناس اعتراض‌های زیادی در رابطه با کنار گذاشتن سکه و به کار بردن اسکناس ایجاد شد اما با وجود این اعتراضات اولین اسکناس ایرانی که یکی از قدیمی‌ترین اسکناس‌های ایران به شمار می‌رود با نوشته‌ای مذهبی و منقش به لا اله الله و محمد رسول الله ایجاد شده است که این اسکناس به شکل عتیقه است.

چاپ اسکناس در ایران

چاپ اسکناس به دست بانک‌هایی که در هر کشور وجود داشت انجام می‌شد و به نوعی چاپ اسکناس یک فرایند ملی به حساب می‌آمد به همین خاطر اولین بانکی که در ایران توانست به چاپ اسکناس بپردازد بانک شرق بود.
البته این بانک از طریق لندن هدایت می‌شد زیرا مرکز بانک در لندن قرار داشت و اسکناس‌ها توسط این بانک در لندن به چاپ می‌رسید و به دست بانک‌های ایران می‌رسید و انتشار می‌یافت.
با این حال هنوز ایران از نظر چاپ اسکناس دارای استقلال نبود و برای این کار وابستگی شدیدی به کشور‌های اروپایی مخصوصا به انگلیس داشت.
تا جایی که دولت ایران برای نشر اسکناس باید سفارشات خود را به بانک‌های اروپایی صادر می‌کرد تا در آن جا به چاپ اسکناس ایرانی بپردازند.
البته بعد از گذشت سال‌ها بانک شاهنشاهی در ایران تاسیس یافت که توانست خود به چاپ اسکناس بپردازد و حق انحصاری چاپ اسکناس را به دست بیاورد.
با این همه هنوز نیز بانک‌های اروپایی در تولید و ساخت اسکناس ایرانی دخالت می‌کردند تا این که در مجلس شورای ملی بیانیه‌ای مبنی بر ایجاد و تاسیس بانک ملی در ایران شدند تا به این شکل بتوانند استقلال خوبی را در این زمینه به دست بیاورند.
با این وجود هنوز نیز رسیدگی‌های لازم به این خواسته صورت نمی‌گرفت تا این که بانک شاهنشاهی با هزینه‌ای گزاف به خرید حق خود برای چاپ اسکناس کرد در این زمان بود که مسئولیت حق چاپ اسکناس به بانک ملی ایران صادر شد.

منتقدین اسکناس

زمانی که اسکناس پا به عرصه مبادلات پولی نهاد با منتقدین زیادی رو به رو شد و مورد انتقاد‌های زیادی قرار گرفته شد البته برخی از منتقدین مخالف پول کاغذی بودند و آن را مناسب سنجش قیمت و به کار بردن آن در اقتصاد جامعه نمی‌دانستند به همین خاطر نیز بی مهری‌های زیادی در رابطه با اسکناس به وجود آمد.
منتقدان فلزات گرانبهایی مانند طلا و نقره را به عنوان ارزشمند‌ترین گزینه برای اسکناس می‌دانستند و همین طور برای به کار بردن اسکناس نیز معتقد بودند باید پشتوانه و حمایت مالی دیگری برای آن وجود داشته باشد تا بتوان به عنوان دارایی و ارزش ثابت از آن بهره‌مند شد.
بنابراین منتقدان ارزشی برای اسکناس کاغذی قائل نبودند و تنها ارزش آن را به عنوان رسید در برابر خرید مناسب می‌دانستند البته در شرایطی که پشتوانه ارزشمندی مانند طلا برای آن وجود داشته باشد.
یکی از فاکتور‌هایی که باعث مخالفت منتقدین برای اسکناس جدای ارزشی که برای آن در نظر داشتند میزان بهداشتی بود که در آن رعایت نمی‌شد و نگران کننده بود.
بهداشت اسکناس از نظر این که به شکل گسترده‌ای دست به دست می‌شد و مملو از باکتری و میکروب‌هایی می‌شد که برای سلامت انسان بسیار خطرناک است و هم این که اسکناس می‌تواند یکی از گسترش دهندگان بیماری باشد و نقش موثری را در این زمینه ایفا نماید.
بنابراین اسکناس می‌تواند به نوعی نقش انتقال دهنده باکتری را در جامعه ایفا کند به همین خاطر بسیاری از مخالفان اسکناس ابراز نگرانی‌های زیادی را در این رابطه داشته‌اند و اسکناس را مناسب برای ارزش پولی نمی‌دانسته‌اند.

اسکناس و ایجاد توازن در عرضه و تقاضا

اسکناس برای یک جمع و یا اجتماع تولید می‌شود که ارزش آن با توجه به تقاضا جامعه سنجیده می‌شود در نتیجه این که زمانی که اسکناس تولید می‌شود جایگزین خوبی به جای سکه خواهد شد بنابراین این جایگزینی میزان ارزشمندی اسکناس را بالا می‌برد. با یادگیری اسرار جذب ثروت و شرکت در دوره روانشناسی ثروت می‌توانید اسکناس‌های زیادی ذخیره کنید و مسیر پولدار شدن را بپیمائید.
با این حال اولین بانکی که اقدام به تولید اسکناس کرد و جسارت انجام آن را به خود داد بانک انگلیس بود.
البته در آن زمان کشور انگلیس دچار جنگ زدگی فراوانی شده بود به همین خاطر نیاز به پول شدیدی داشت به همین خاطر برای به دست آوردن بودجه و پول مورد نیاز خود اقدام به تاسیس بانک کرد.
با این حال بانک انگلیس توانست اقدام به واگذاری وام کند و به این شکل حرکت تدریجی خود را برای چاپ بیشتر اسکناس انجام داد.

کمبود فلزات گرانبهاء

یکی از نکاتی که منجر به تولید بیشتر اسکناس شد و کم کم سکه از جامعه جهانی ناپدید شد و دیگر مقبولیت برای ارزش گذاری بین افراد و صاحبان کسب و کار نداشت کمبود فلزات بود.
بنابراین کمبود فلز طلا باعث شد که چاپ اسکناس بیشتر شود و البته با کمبود فلز طلا ارزشی که برای طلا به کار برده می‌شد بسیار زیاد بود و در نهایت به دست آوردن سکه طلا سخت شده بود.
در این زمان بود که بیشتر افراد درخواست استفاده از اسکناس را بیشتر از سکه می‌پذیرفتند و این مطلب باعث شد که اسکناس بتواند به شکل مطلوبی در جامعه خود را به نمایش بگذارد و مورد قبول افراد قرار داده شود.
با این حال گستردگی چاپ در ایالات متحده آمریکا در سال ۱۸۶۲ صورت گرفت و باعث همه گیری چاپ اسکناس شد.
بنابراین باید این مطلب را در نظر داشت که اسکناس در زمان حاضر یکی از موارد ارزشمندی است که جایگزینی را برای خود اختصاص نداده است.